Poniższą analizę opracowaliśmy wspólnie z Dominik Langner z konta NIE DLA ZAKAZÓW wędrówek z psem po parkach narodowych

Sytuacja prawna dotycząca zakazów wstępów z psami do parków narodowych oraz innych chronionych miejsc przyrody to najlepszy przykład polskiej patologii prawnej. Czyli dobre pomysły i chęci w praktyce zamieniają się w wielki bałagan. Bałagan, za którego sprzątanie nikt nie chce się zabrać, a błędy kumulują się od lat.

16 kwietnia 2004 Sejm RP zdominowany wówczas przez posłów koalicji SLD oraz PSL przegłosował nową ustawę o ochronie zwierząt. Ta ustawa całkowicie zmieniała obowiązujący dotąd porządek prawny, czyli ustawę o ochronie przyrody z 16 października 1991.

Pierwszą istotną zmianą było wprowadzenie całkowicie innej, nowej formy wzoru planu ochrony przyrody. Powyższe poskutkowało tym, że parki narodowe, które już miały praktycznie gotowe projekty planów ochrony, musiały od początku rozpocząć prace nad nimi. I pomimo tego, że miały na to pięć lat, to większość z nich nie ma ustanowionego planu ochrony w drodze Rozporządzenia Ministra aż do dzisiaj. Do roku 2020 włącznie plany ochrony mają następujące parki narodowe: Park Narodowy Bory Tucholskie (od 15 grudnia 2008), Pieniński Park Narodowy (od 1 lipca 2014), Białowieski park Narodowy (od 7 listopada 2014), Roztoczański Park Narodowy (od 19 kwietnia 2018) oraz Babiogórski Park Narodowy (od 22 lipca 2019).

Natomiast zgodnie z informacją z bazy Rządowego Centrum Legislacji (RCL) obecnie trwają prace nad ustanowieniem planów ochrony dla następujących parków narodowych: Drawieńskiego, Poleskiego i Karkonoskiego.

Czyli z 23 parków narodowych 5 ma ustanowione plany ochrony, a w 3 trwają prace nad ich ustanowieniem. Pozostałe 15 parków narodowych ma projekty planów, które są konsultowane lub nawet nie ma jeszcze projektów. A to wszystko po 16 latach od wejścia w życie ustawy.

Drugą istotną zmianą było wprowadzenie zakazu wstępu z psem na obszary objęte ochrona ścisłą i czynną w parkach narodowych oraz rezerwatach za wyjątkiem obszarów i szlaków udostępnionych w planach ochrony.

Co ciekawe, żaden z 5 parków narodowych, które mają ustanowione plany ochrony nie ma w tych planach wpisanego wprost zakazu wstępu z psem, a jedynie parki narodowe interpretują powyższe w taki sposób, że skoro nie wskazano szlaków i obszarów dostępnych dla turystów z psami, to taki zakaz obowiązuje na terenie całego parku narodowego. I tutaj ciekawostka. Roztoczański Park Narodowy w planie ochrony nie wskazał obszarów udostępnionych dla turystów z psami, natomiast zrobił to w regulaminie udostępniania parku narodowego. Jeszcze ciekawsze rozwiązanie zastosował Białowieski Park Narodowy, czyli ten najcenniejszy przyrodniczo, noszący znamiona puszczy pierwotnej. Tam na obszary objęte ochroną ścisłą nie wolno wprowadzać psów, a wstęp na szlaki w tych obszarach możliwy jest wyłącznie z przewodnikiem lub edukatorem. Natomiast na obszarach objętych ochroną czynną nie jest wymagana obecność przewodnika, a z psem można wejść pod warunkiem, że jest on na smyczy i w kagańcu. I to jest właściwa polityka, która świadczy o tym, że można być w zgodzie z ustawą i potrafić pogodzić możliwość wstępu z psem do parku narodowego z ochroną przyrody, nawet w tych najcenniejszych przyrodniczo parkach narodowych. A takim bez wątpienia jest Białowieski Park Narodowy.

Dlaczego zatem uważamy, że wprowadzanie całkowitych zakazów wstępu z psem, jak to ma miejsce w niektórych parkach narodowych, w naszej ocenie, narusza zapisy ustawy. Przyjrzyjmy się więc, jak powyższe zostało sformułowane. Art. 15 ust 1 ustawy wprowadza wiele zakazów obowiązujących na terenie parku narodowego. I w niektórych przypadkach są to zakazy twarde, tj. do bezwzględnego stosowania, jak np. zakaz chwytania lub zabijania dziko występujących zwierząt, pozyskiwania, niszczenia lub umyślnego uszkadzania roślin oraz grzybów, pozyskiwania skał, niszczenia gleby, stosowania chemicznych i biologicznych środków ochrony roślin, zakłócania ciszy, wykonywania prac ziemnych, wprowadzania organizmów genetycznie zmodyfikowanych itp.

Ale są również zakazy miękkie, od których dopuszczane są wyjątki, tj.: budowy lub przebudowy obiektów budowlanych, polowania, zmiany stosunków wodnych, palenia ognisk, prowadzenia działalności wytwórczej, handlowej i rolniczej, zbioru dziko występujących roślin i grzybów, połowu ryb, ruchu pieszego, rowerowego, narciarskiego i jazdy konnej wierzchem, wspinaczki, eksploracji jaskiń i zbiorników wodnych, ruchu pojazdów poza drogami publicznymi, używania łodzi motorowych i innego sprzętu motorowego, biwakowania, prowadzenia badań naukowych, organizacji imprez rekreacyjno-sportowych i właśnie wprowadzania psów na obszary objęte ochroną ścisłą i czynną.

Czyli katalog, zbiór zakazów miękkich jest znacznie szerszy niż tych twardych, tj. bezwzględnie obowiązujących. Bo gdyby wszystkie zakazy były twarde, to w parkach narodowych zabroniony byłby połów ryb, turystyka piesza, rowerowa, narciarska oraz jazda konna wierzchem, wspinaczka, eksploracja jaskiń i zbiorników wodnych, uprawianie sportów wodnych, prowadzenie badań naukowych, czy też organizacja imprez rekreacyjno-sportowych. Dotyczy to również polowań i wycinki drzew, które wróciły do parków narodowych w ostatnich latach.

A jednak tak nie jest. W/w czynności i aktywności są dozwolone po spełnieniu określonych warunków. Dlaczego więc jedynym zakazem miękkim, który coraz częściej jest traktowany jako bezwzględny jest zakaz wprowadzania psów?

Przewodnicy psów, w świetle art. 32 Konstytucji RP mają takie same prawa jak łowiący ryby, uprawiający sporty wodne, turyści piesi, rowerowi, konni, narciarze, wspinacze, grotołazi, płetwonurkowie, biegacze, czy też naukowcy. Biorąc powyższe pod uwagę, wprowadzane całkowite zakazy wstępu z psem – w świetle zapisów Konstytucji RP, jak również samej ustawy o ochronie przyrody – są wprowadzane z naruszeniem przepisów prawa. Gdyby ustawodawca chciał wprowadzić całkowity zakaz wstępu z psem na obszary objęte ochroną ścisłą i czynną, to wprowadziłby zakaz twardy, a nie miękki, dopuszczający wyjątki od zakazu takie, jak te opisane powyżej. Niestety coraz więcej parków narodowych wprowadza całkowite zakazy wstępu z psem. W 2019 r. roku tą ścieżką poszedł Świętokrzyski Park Narodowy (i to pomimo faktu, że w projekcie planu ochrony takiego zakazu nie planuje), w tym roku w czerwcu tą ścieżką poszedł Słowiński Park Narodowy, a w sierpniu również Kampinoski Park Narodowy (w Kampinoskim PN jest to o tyle absurdalne, że wewnątrz parku narodowego znajdują się wioski, gdzie oczywiście gospodarze mają psy). Czyli naruszając przepisy prawa, niektóre parki narodowe ewidentnie dyskryminują przewodników psów.

Ciekawym jest przypadek Słowińskiego Parku Narodowego. Jak wiemy, Łeba to bardzo popularne turystycznie miasto. Około 70% przychodów Łeby pochodzi z turystyki. Do tej pory można było z psem (byliśmy jeszcze w maju, więc jest to potwierdzone) bez problemu wejść na teren Słowińskiego PN za wyjątkiem plaż, gdzie obowiązywał zakaz wstępu z psem. Od czerwca ten zakaz obowiązuje na terenie całego parku narodowego. Już dochodzą do nas sygnały, że wielu przewodników psów (a przecież to prawie połowa społeczeństwa) więcej do Łeby nie przyjedzie. To będzie potężny cios w turystykę dla tego niezbyt przecież bogatego regionu. Dlatego też w dniu 13 sierpnia (a powtórnie w dniu 19 września) napisaliśmy w tej sprawie do burmistrza Łeby oraz wszystkich 15 radnych. Czekamy na oficjalne stanowisko burmistrza. Nie dość, że przez koronawirusa miasto rozpoczęło w tym roku sezon z dużym opóźnieniem, to jeszcze Słowiński Park Narodowy odstrasza turystów. Wielka szkoda, bo odbije się to na mieszkańcach miasta utrzymujących się z turystyki. Oczywiście, pieniądz nie jest najważniejszy, ale należy szukać rozwiązań, które dadzą najlepszy konsensus oraz będą budowały postawy społecznej odpowiedzialności i poszanowania reguł oraz przyszłość miasta.

Podsumowując, ostatnimi laty przewodnicy psów są w Polsce mocno dyskryminowani, co widać szczególnie w naszych przygranicznych górskich parkach narodowych. Gdzie Czesi i Słowacy mogą się swobodnie poruszać z psami po terenach przecież tych samych ekosystemów, a jedynie przedzielonych granicą parków narodowych, w których po polskiej stronie jest to zabronione. W niektórych parkach narodowych może dojść do takich absurdów, że mandatami na szlakach granicznych będą karani wyłącznie obywatele Polski. Bardzo interesujące rozwiązanie. Ciekawe, co na to powiedzą sądy.

Być może czujecie i myślicie teraz „prawo prawem, bałagan, bałaganem, ale o naturę trzeba dbać” i psy NIE są najważniejsze. Oczywiście, jesteśmy na tym samym stanowisku. Po podróżowaniu przez 4 lata po świecie, nie ma dla nas obecnie ważniejszej kwestii niż ochrona środowiska naturalnego i dzikich zwierząt, bo widzieliśmy realny poziom dewastacji planety. Jest gorzej, niż to sobie wyobraża większość z was. Poruszamy te kwestie niemal nieustannie w naszej twórczości internetowej i komiksowej. Uważamy, że najcenniejsze ostoje zwierzyny i roślin powinny być nie tylko wyłączone z ruchu dla turystów z psami, ale dla wszelkiej turystyki. Jednak mamy odczucie, że zakazy wprowadzania psów w polskich parkach narodowych są przysłowiowym szukaniem kozła ofiarnego z powodu nieudolnej i źle prowadzonej od lat pracy na rzecz ochrony przyrody. Nie jest ona winą tylko władz konkretnych parków, ale całego polskiego systemu ochrony przyrody. Czy wiecie, że parki narodowe zajmują w Polsce mniej niż 1% jej powierzchni? Ale celem nie powinno być zatem zamknięcie tego 1% dla turystyki, tylko działania zmierzające do zwiększenia obszarów chronionych, rozwoju siedlisk dla zwierząt i roślin. Jednak w Polsce brakuje funduszy i chęci na większość działań czy badań.

Oczywiście, po części jesteśmy sami sobie winni – każdy z nas swoim własnym nieodpowiedzialnym zachowaniem, a także brakiem reakcji na patologiczne zachowania ze strony innych właścicieli psów. Jeśli sami, jako obywatele, jako członkowie grupy społecznej „psiarzy” nie zaczniemy dbać o dobre wzorce zachowań, tak długo walka o normalizację naszych praw, swobód i codziennego życia będzie utrudniona – dlatego przejdź do następnego artykułu, w którym opisujemy jak należy z psami zachowywać się na łonie dzikiej natury.

UWAGA: razem z autorami konta NIE Dla Zakazów Wędrówek z Psem rozpoczęliśmy działania mające na celu budowę oraz poprawę świadomości właścicieli psów wobec rozumienia zjawisk zachodzących w naturze oraz kształtować coraz lepsze wzorce ich zachowań. Stan przyrody w Polsce już obecnie jest w złym, jeśli nie fatalnym, stanie. Polski system ochrony przyrody, kształtowania postaw oraz edukacji w tym zakresie jest również fatalny i należy go zmienić oraz usprawnić. Jest przestarzały, zaściankowy, antropocentryczny. To turyści bez psów – co oczywiste z racji zakazów wstępów dla tych z psami do większości terenów objętych ochroną, a przede wszystkim, całościowa inwazja człowieka (okolicznej osadniczej działalności człowieka i obecnej polityki gospodarczej: samorządów, rządu centralnego oraz lasów państwowych – jest głównym wyznacznikiem szkodliwości), a nie turysta z psem. Jak wspomnieliśmy, wprowadzone zakazy obecności dla psów to tylko szukanie przysłowiowego “kozła ofiarnego” z powodu nieudolnej i źle prowadzonej od lat pracy na rzecz ochrony przyrody. Potrzebna jest zupełnie nowa polityka instytucji odpowiedzialnych za ochronę przyrody, zwiększenia nakładu sił, pracy, kompetencji i odpowiednie ich dofinansowanie, by mogły w końcu w sposób realny: same zdobywać najnowszą i rzetelną wiedze i prowadzić badania, informować, edukować poprzez prowadzenie kampanii edukacyjnych i doraźnych działań oraz pilnować i kontrolować podległe obszary oraz karać osoby łamiące przepisy (czyli np. w przypadku psiarzy za brak smyczy czy niesprzątanie). Niemniej, my – właściciel psów musimy kształtować właściwe postawy wśród swojej grupy społecznej, by w perspektywie kilkuletniej nasza grupa społeczna była dobrym wzorem. By argumenty przeciwko obecności nas z naszymi psami w ekosystemach ściśle chronionych (jak i każdych innych, bo przecież wszystkie z nich są cenne), dotyczyły tylko marginesu, znikomego procentu naszej grupy. Tylko niewłaściwe zachowania nas są głównym czynnikiem zakazującym wstępu z psem do większości atrakcyjnych miejsc przyrody w Polsce. Jeśli Jeśli jesteś autorem / właścicielem bloga/portalu/czasopisma itp. i jesteś gotów udostępnić swoje kanały oraz profile do publikowania materiałów informacyjno-edukacyjnych w kwestii odpowiedzialnego przebywania z psem w ekosystemie i chcesz dołączyć do tej akcji, napisz do nas e-mail na adres. pk.miklaszewski@gmail.com. Zapraszamy także wszelkie instytucje władz centralnych i samorządowych oraz organizacje pozarządowe do kontaktu, w celu tworzenia kolejnych etapów i kroków akcji na rzecz poprawy ogólnego stanu ochrony przyrody.

Ci, którzy obserwują nas stale na social mediach, albo byli na naszych prelekcjach, mogli się już przekonać, jak ważna jest dla nas kwestia dbania o naturę. Usłyszeć o tym, jak destrukcyjny wpływ ma działalność człowieka oraz o tym, jak wyraźnie widzieliśmy to w ostatnie 3 lata podróży po różnych zakątkach świata.

W Europie ten widok jest zacierany pozorami reagowania i dbania. Przez władze, rządy i wszelkie instytucje reagowania w sposób o wiele za wolny, niewystarczający, nieadekwatny. Tylko do momentu, aż nie wywoła to za dużych sprzeciwów biznesu i szarych ludzi, którzy nie mają odpowiedniej i pełnej wiedzy. A przez te biznesy poprzez spychanie problemu dalej, do obcych — mniej rozwiniętych — krajów (otwierania tam linii produkcyjnych, wysyłania tam niektórych rodzajów odpadów, wykupywania tamtejszych praw do połowów, wydobycia surowców itd.). Przy jednoczesnym zaśmiecaniu tych krajów w sposób bardziej pośredni — traktowania jako rynki zbytów swoich produktów, równe rynkom krajów cywilizowanych. Wciskania im tych produktów i konsumpcjonizmu za wszelką cenę —  cenę rosnącego z dnia na dzień, z tygodnia na tydzień, z miesiąca na miesiąc — zysku (coca colę w plastikowej butelce i chipsy kupicie wszędzie, nawet w środku amazońskiej dżungli i na najodleglejszych wyspach na oceanie, a nikt z tych miejsc śmieci nie zabiera). Wciskania stylu życia, którego oni nigdy nie dostaną, nie wprowadzą i nie zrozumieją, bo widzą tylko jego strzępy. Na dodatek wydaje się niektórym z nas, zwykłym ludziom, że to nas nie dotyczy. Poniżej wyjaśnimy, jak bardzo wszyscy jesteśmy winni.   

100 lat temu było zaledwie 1,5 miliarda ludzi na całym świecie — 1/5 tego, co jest teraz. Ale to nie przeludnienie, samo w sobie, jest powodem. Powodem jest to, że my: Europejczycy, Amerykanie z USA, obywatele jeszcze kilku rozwiniętych krajów, lub tylko poszczególnych ich regionów (np. w Australii czy Japonii), lub wyłącznie wąskie grono bogaczy w pozostałych krajach, jesteśmy elitą świata i konsumujemy najwięcej, o wiele za dużo. Musicie zrozumieć, że chociaż czujemy się biedakami Europy, a we własnym kraju większość z nas ubogą klasą średnią, to i tak wszyscy należymy do królów życia. Należymy do małego procentu ludzkości (około 1,5 mld z ponad już 7,5 mld wszystkich ludzi żyjących obecnie na Ziemi), którego komfort i zachcianki zaspokaja cała reszta globu z katastrofalnym dla niego skutkiem.  Już w 1999 r. oszacowano, że 16% najbogatszej części ludzkości konsumuje około 80% wytwarzanych zasobów. A kolejna przerażająca liczba jest taka, że już tylko 30% powierzchni planety stanowią tereny dzikie – nieobjęte bezpośrednią działalnością człowieka, 70 lat temu było to ponad 60%.

I wciąż chcemy konsumować coraz więcej. Jednocześnie jesteśmy właścicielami firm, albo pracujemy dla firm, które interesuje tylko to, by zarobić jak najwięcej, by produkcja była jak najtańsza. Dlatego wszystko produkujemy w niedorozwiniętych krajach. Czemu tam jest taniej? Bo cała produkcja odbywa się bez poszanowania środowiska i norm ustanowionych w celu jego ochrony oraz bez poszanowania praw ludzi, tam żyjących. Wykorzystujemy zacofanie miejscowej ludności i krajów jako całości, do których sami doprowadziliśmy setkami lat kolonizacji. Ich nędze, by płacić im mniej. Każdy z nas nagina swoje etyczne i moralne zasady, ukrywa je, zaciera i spycha gdzieś głębiej. Wyłącza chęć zdobycia wiedzy i świadomości, byle tylko mieć taniej swoją wymarzoną rzecz, produkt z supermarketu, albo być lepszym pracownikiem, który generuje lepsze zyski dla swojego pracodawcy, bez żadnych wyrzutów sumienia.

Wielu ludzi sądzi, że jak czegoś nie widzi, to tego nie ma. Dla wielu ludzi to podświadomy, a dla wielu świadomy, mechanizm obronny swojej słabej psychiki. Nie myślimy nad czymś, więc to nie istnieje. Dla przykładu: w Afryce, w wielu rejonach, miejscowi nie mają jak otworzyć swoich biznesów. Czemu? Bo jest to niewykonalne z racji nieopłacalności. Nieopłacalna jest nawet uprawa wielu roślin, bo w wyniku obecności na tamtejszych rynkach wielkich korporacji, które efektem skali i m.in. opryskami czy korupcją przy podatkach, sprawiają swoje produkty tańszymi niż produkty wytwarzane na miejscu przez lokalnych. W Wenezueli widzieliśmy ketchup Heinz za 2 zł, a przecież w Europie jest jednym z najdroższych. Jest tam tańszy, niż ketchup wytworzony w wiosce obok, bo Heinz może wykorzystać swoją siłę do narzucenia dumpingowej ceny i pozbycia się wszelkiej konkurencji. Byle tylko utrzymać swoją fabrykę i wpływy, które ma w Wenezueli. Swoją drogą ciekawe, jakim cudem je ma, skoro relacje dyplomatyczne na linii USA-Wenezuela są tragiczne. (P.S. Zwróćcie uwagę, że nawet Polsce mamy namiastkę tego, w sklepach mamy np. ziemniaki z Niemiec i liczne warzywa z Hiszpanii – nie tylko w okresie zimowym). 

Ktoś nie wierzy w powyższe słowa? Ktoś chce się spierać, na jak dużą skalę to wykorzystywanie ma miejsce – odsyłam do artykułu o tym, że kapitalizm i obecność naszych biznesów w innych zakątkach świata wcale nie niweluje ubóstwa w nich, a wręcz je podtrzymuje o tym ile celowych kłamstw, niedopowiedzeń zawierają wszelkie statystyki związane z ubóstwem (np. minimalna kwota pozwalająca przeżyć dzień) ARTYKUŁ MAGAZYNU KONTAKT. Dla przykładu tylko jeden z wielu wspaniałych fragmentów „Jeżeli sprywatyzujesz las i zaczniesz sprzedawać drewno – PKB wzrośnie. Jeśli wypalisz samowystarczalną farmę i zamienisz ją w plantację bawełny – PKB wzrośnie. Ale nic nam to nie mówi o tym, co straciły miejscowe społeczności. Koszty ich życia i dobrobytu zamieciono pod statystyczny dywan. Z tych powodów PKB nie jest odpowiednim narzędziem do mierzenia ubóstwa – a już zwłaszcza nie w erze grodzenia i wywłaszczania”. 

W Europie non-stop słyszymy o problemach, ale niemalże ich nie widać. Samo gadanie ludzi nie przekonuje, a wręcz, widząc po komentarzach w różnych miejscach, tylko irytuje. Już od 40 lat wymyśla się różnego rodzaju biodegradowalne wersje plastiku, ale nikomu nie chce się zapłacić za nie więcej. Każdy w Polsce słyszał o szkodliwości plastiku, większość może nawet jest już o tym przekonana, a i tak każdy użyje codziennie plastikowego worka na śmieci i na jedną bułkę w sklepie. Stwierdzi, że nie ma miejsca w domu na segregowanie odpadów. Kupi w sklepie herbatkę w torebkach (każdą pakowaną osobno w folię) i oburzy się, jakby nowa technologia biodegradowalnego opakowania miała spowodować wzrost ceny jego ulubionego produktu o 10 groszy. Wprowadzamy zakaz używania jednorazowego plastiku (o jakieś 20 lat za późno), a kto jednocześnie jest udziałowcem firm, które będą dalej przez dziesięciolecia produkować ten plastik na rynek Azji czy Ameryki Południowej? Firmy z europejskimi i amerykańskimi właścicielami.

Teraz omówmy… niech będzie mleko.

Jaka w tym logika, że cena krowiego mleka, którego produkcja dewastuje planetę (co widać powyżej) i generuje cierpienie krów (doi się je przy użyciu bolesnych dla nich maszyn, nieustannie się je zapładnia, by wytwarzały mleko, a cielaki odbiera się im zaraz po porodzie, by po 6 latach takiego wykańczającego życia, spędzonych wyłącznie w zamkniętych pomieszczeniach, trafić do rzeźni) jest 3 razy mniejsza od kilkukrotnie (czy nawet kilkunastokrotnie) mniej destrukcyjnego produktu roślinnego. I analogiczne sytuacje można zaobserwować w każdej innej dziedzinie produktów: mydeł, mebli, ubrań, motoryzacji, elektroniki.

Krótkowzrocznie zarządzające gospodarkami i skorumpowane rządy oraz instytucje państwowe nawet nie próbują producentów tymi kosztami środowiskowymi obciążać. Dlatego cena mleka krowiego jest niższa niż każdego innego. Inne wyroby są na razie tak drogie z powodu marketingu i stosunkowo niskiej podaży (im większa podaż, tym niższa cena), efektu skali itd., a także patologicznie zarządzających rządów, które nieodpowiednio dofinansowują pewne sektory gospodarki. 

Dlatego to też idealna odpowiedź dla wszystkich tych, którzy zastanawiają się, czy ich pojedyncza decyzja — o zmianie diety — może coś zmienić na świecie. Oczywiście, że tak. To wpływa na podstawowe prawo ekonomii rynku: jest popyt — jest podaż, nie ma popytu — nie ma podaży. Im więcej osób zmieni swoje nawyki, tym bardziej jedne biznesy staną się opłacalne, a inne mniej. Bo jedyne, co ratuje teraz niektóre biznesy, to efekt skali oraz to, że jego wytwórca nie ponosi właśnie wszystkich kosztów, tylko przerzuca je na nas wszystkich. Na nas, na przyszłe pokolenia, na dzikie zwierzęta, na cierpienie zwierząt hodowlanych, na dewastacje całego środowiska naturalnego. 

Dlatego cała nadzieja jest tylko w nas, zwykłych ludziach, i naszych wyborach komu dostarczamy pieniądze. Dopóki firmy nie poczują tego na własnej kieszeni, że ich działalność się nie sprzedaje, albo ich produkty powodują, że Ty czujesz się źle z ich posiadaniem/użyciem (co jest dla nich najgorszą rzeczą, jaka może mieć miejsce w obecnych czasach potężnego marketingu i rynku opinii), tak długo nic się nie zmieni w ich polityce.

Ale to nie jest tylko walka z nimi, to walka na równi z nami samymi. Każdego z nas z samym sobą. Musimy w końcu zrozumieć, że w tym świecie musi zgadzać nam się coś więcej, niż tylko nasz portfel i komfort. Jeśli trzeba, musimy teraz zapłacić więcej za produkt, jeśli jego wytworzenie jest droższe, ale zużywa mniej surowców lub mniej zanieczyszcza naszą planetę. Najprostszy przykład: mydła naturalne, zamiast najtańszej inwazyjnej chemii. Przecież przy okazji awarii oczyszczalni ścieków w Warszawie, wyszło na jaw, że żadna skontrolowana oczyszczalnia ścieków w Polsce nie działa prawidłowo. W niektórych, więcej niż połowa ścieków nie była w żaden sposób oczyszczana, tylko od razu wrzucana do rzek. Po nocach, za przyzwoleniem ich władz, przymrużeniem oka władz lokalnych, bo nie wyrabiają z ilością ścieków. Szacuje się, że w skali globalnej raptem 20% wykorzystanej wody trafia do oczyszczania (temat wody zasługuje na swój własny artykuł, nad którym już pracuję). A stan niemal wszystkich rzek świata jest tragiczny lub zły – ARTYKUŁ z LINKAMI DO BADAŃ.

Musimy wziąć odpowiedzialność za swoje własne działania, bo nie może być tak, że za wszystkie ktoś inny będzie brał za nas odpowiedzialność: budując oczyszczalnie ścieków, wprowadzał recykling śmieci pod domem, edukował i walczył o działania mniej inwazyjne dla planety. A my ciągle i tak będziemy narzekać, albo wykorzystywać gotowe rozwiązania do jeszcze gorszych działań. Ścieki to idealny przykład naszego lenistwa i ignorancji. Myślimy sobie, że muszla klozetowa, to jakaś magiczna czarna dziura, która pochłania wszystko, i potem oczyszczalnia ścieków czyni cuda i zamienia w co? Eliksir młodości? W kiblach ląduje wszystko (pomijając już przedziwne rzeczy, które zatykają rury i kanały pod miastami: podpaski, waciki, patyczki do uszu, pieluchy, resztki jedzenia czy martwe chomiki), ale co najgorsze, produkujemy tyle brudnej wody – kąpiąc się 3 razy dziennie, myjąc swoje auto na błysk co tydzień, nastawiając pranie po jednorazowym użyciu ubrania, myjąc zęby, goląc się i zmywając przy lejącej się wodzie z kranu. Kto by sobie na to pozwolił, jakby miał tylko swój mały domek z dostęp do studni 100 metrów dalej?! I musiał całą wodę sobie przynieść w wiadrze?! Pokolenia dały nam rozwój, a my go nadużywamy, nie doceniamy, więc oczyszczalnie stają się niewydolne. Mało tego, przecież wciąż mnóstwo w Polsce i na świecie w cywilizowanych krajach: miast, miasteczek, które nie mają oczyszczalni. 

Przestańmy tyle konsumować i zastanówmy się co konsumujemy, to mój apel. Czy koronawirus nie pokazał, jak mało tak naprawdę potrzebujemy? Jak nieznaczące są te wszystkie zachcianki i farsa konsumpcyjnego stylu życia, jaki wciskany jest nam od dziesięcioleci? Nie zauważyliście, jak kruche i nieznaczące jest “imperium” naszej cywilizacji budowane przez ten konsumpcjonizm i styl życia, jaki wprowadza. Jak łatwo może nim zachwiać jeden wirus, i to nawet nie jakoś wybitnie niebezpieczny?!

Ktoś powie “ja muszę pić krowie mleko, bo inne mi nie smakuje”, a czy kiedykolwiek spróbował inne, niż jeden czy dwa rodzaje mleka roślinnego. By odnaleźć takie, które mu pasuje (przecież obecnie na rynku jest z 10 rodzajów takich napojów: sojowe, ryżowe, migdałowe, owsiane, jaglane, orkiszowe, z orzechów laskowych, nerkowca czy ich mieszanki)?! Czy dał sobie czas na przyzwyczajenie się?! No i właśnie, kwestia najważniejsza – czy w tym wszystkim, chodzi o twój “zachciany” smak mleka?

Jest wiele sposobów żeby być bardziej przyjaznym środowisku. I nikt nie musi z dnia na dzień stać się wegetarianinem, weganinem, nigdy nie pijącym mleka krowiego czy jedzącego sera z takiego mleka, nigdy nie używającym samochodu, chodzącym tylko w starych ubraniach, zero-emisyjnym i całkowicie neutralnym środowiskowo. To trudne przedsięwzięcie, nieosiągalne do zaaplikowania w jeden dzień. Zresztą chyba w ogóle niewykonalne w pełni. Ale każdy z nas może, po prostu, zacząć myśleć nad tym co robi, co zużywa i w jaki sposób. Zacząć ograniczać ilość wszystkiego, czego zużywa, a nawet nie zużywa, tylko kupuje i kupuje (mniej więcej 1/3 całej żywności produkowanej na świecie nigdy nie jest spożywana).  Zastanowić się nad ilością i jakością samego produktu, ale też i jego produkcji. I stopniowo wchodzić na nowe etapy proekologicznych rozwiązań. Lepiej robić mały krok niż żaden.

Działaniem, którym NAJBARDZIEJ NISZCZYMY NASZĄ PLANETĘ jest MASOWA PRODUKCJA MIĘSA. Czemu? 

Bowiem szacuje się, że od 60 do 85% produkcji rolnej świata wykorzystywanej jest tylko po to, by nakarmić te krowy i świnie, które sami zjadamy. Skąd takie rozbieżności w tych szacunkach, bo 60% to minimum, ale są takie rośliny, jak soja, której blisko 90% produkcji idzie na paszę.

Wypalanie lasów, niszczenie naturalnych/dzikich ekosystemów odbywa się po to, by mieć coraz więcej miejsca na uprawy roślin na paszę, by te zwierzęta wykarmić (bo miejsca nie robi się już pod pastwiska, bo teraz większość zwierząt hodowlanych spędza całe swoje życie w klatkach wielkości swojego własnego ciała). Produkcja mięsa to nie jest więc tylko cierpienie krów, świń i kurczaków w ubojniach i “fabrykach mięsa”, gdzie cierpią każdego dnia życia. To cierpienie całej planety, to cierpienie każdego dzikiego stworzenia, któremu odbierana jest przestrzeń do życia i pożywienie. A za kilka lat cierpienie nas samych i naszych dzieci. Bo już teraz cierpią ludzie w krajach mniej cywilizowanych (brak wody na skutek wycięcia gigantycznych połaci lasów itp.), zatrucie rzek, brak ryb i pierwotnie występujących, właściwych dla regionu warzyw i owoców. Będziemy żyć w świecie spełniającym wszystkie czarne wizje z filmów science fiction. 

Jak bardzo już zniszczyliśmy tym ziemię:

Zaledwie 4% ssaków na świecie stanowią obecnie dzikie zwierzęta?! 4%! WSZYSTKIE GATUNKI DZIKICH SSAKÓW NA ŚWIECIE.  Szacuje się, że za wymarcie 83% wszystkich gatunków dzikich ssaków odpowiada bezpośrednio człowiek, 80% ssaków morskich oraz połowy gatunków roślin. Jak pokazał opracowany przez WWF Living Planet Index “w ciągu ostatnich 40 lat populacje dzikich zwierząt zmalały o 60%, co stanowi prawdopodobnie najlepszy wskaźnik ukazujący, jaki nacisk wywieramy na naszą planetę. W ciągu ostatniego półwiecza, nasz ślad ekologiczny – jedna z miar zużycia zasobów naturalnych – zwiększył się o blisko 190%”. Sama populacja człowieka sprawia, że stanowimy 34% wszystkich ssaków na Ziemi. Co więc stanowi resztę ssaków na ziemi? 60% ssaków na Ziemi to zwierzęta, które produkujemy tylko po to, by je zjeść lub coś z nich zrobić: KROWY, ŚWINIE itd. Jak sytuacja ma się z ptakami? 70% stanowią kurczaki i inne do zjadania, 30% dzikie.  A ryby?  Jak szacuje jednostka ONZ ds. do spraw Wyżywienia i Rolnictwa: Ponad 90% zbadanych światowych stad ryb jest przełowionych lub poławianych na najwyższym możliwym poziomie. No i przypominam, obecnie tylko 30% powierzchni naszej planety stanowią tereny dzikie – niepodlegające bezpośredniej działalności człowieka. Jeszcze w połowie poprzedniego wieku było to ponad 60%. 

Płaczesz nad wypalaną Amazonią? A dla kogo ona płonie? Dla widzimisię prezydenta Brazylii czy dla kasy korporacji za produkty, które pochłaniasz bez zastanowienia, czyli dla Ciebie? Amazonia płonie, by zdobyć miejsce na uprawy paszy dla krów, świń i kurczaków. Brazylia jest największym eksporterem mięsa drobiowego na świecie, a w zakresie wołowiny naprzemiennie zmienia ten prym ze Stanami Zjednoczonymi. W Polsce o wiele bardziej popularna jest konsumpcja świń, ale soja na ich paszę pochodzi właśnie z Ameryki Południowej. Amazonia czy  lasy w Indonezji płoną na plantacje palm olejowych, bo każde zjedzone przez ciebie ciastko z olejem palmowym w składzie umacnia takich ludzi, jak aktualny prezydent Brazylii. Którego przecież pewnie nienawidzisz za niszczenie środowiska? Pora zrozumieć, że twoje ciastko i twój kotlet przyczynia się do śmierci setek zwierząt w Amazonii i dżunglach Azji. Morderstw ludzi, np. przywódców lokalnych społeczności, którzy sprzeciwiają się biznesom wielkich korporacji. W ciągu ostatnich 30 lat można się doliczyć tysiące zamordowanych aktywistów. Ten prezydent liczy bowiem tylko kasę, jaką te korporacje mu zapłacą inwestycjami czy czystą korupcją. W ciągu zaledwie 50 lat 20% Amazonii zniknęło z powierzchni Ziemi, a 80% tego zniszczenia odbyło się pod agrobiznes związany z hodowlą bydła i pasz dla zwierząt hodowlanych. Jedna krowa zjada od 20 do ponad 50 kg paszy dziennie (w zależności od przeznaczenia hodowli, odmiany itp.) i wypija ok. 120 litrów wody dziennie , jedna świnia zjada 3 kg paszy dziennie i 15 litrów wody. A przecież już ogromną ilość wody zużywa się do wyprodukowania paszy. Rzeki, a potem oceany  zanieczyszczane są najpierw pestycydami i związkami chemicznymi wykorzystywanymi przy rolnictwa do produkcji paszy (nie mówiąc o wcześniejszej deregulacji naturalnych źródeł wodnych dokonywanych przez rolników i całe rządy centralne oraz samorządowe), a  potem te same rzeki i morza zanieczyszczane są odchodami krów oraz produktami ubocznymi przetworzenia zwierząt w mięso na talerz i pozyskiwaniem mleka. Przy całym procesie zużywa się ogromną ilość energii i wytwarza zanieczyszczenia, związane chociażby z transportem zwierząt, produkcją leków i antybiotyków dla nich (globalne użycie leków znacznie przekracza globalne ludzkie użycie leków) itd. itp… – można ten łańcuch ciągnąć w nieskończoność.

Pora zrozumieć, że takie hipotezy to nie są wyolbrzymiane i przesadzone teorie spiskowe, to jest uświadamianie związków przyczynowo-skutkowych podporządkowanych pieniądzu.

Jeśli globalny popyt na produkty zwierzęce i odzwierzęce wzrośnie zgodnie z oczekiwaniami, szacuje się, że produkcja soi będzie musiała wzrosnąć o prawie 80%, aby nakarmić wszystkie zwierzęta przeznaczone na nasze talerze. To nadwyrężenie skończonych zasobów Ziemi i siła napędowa utraty różnorodności biologicznej. Polecam film Cowspiracy

ROCZNIE ZABIJAMY NA POTRZEBY PRODUKCJI MIĘSA I TOWARÓW ZE SKÓRY znacznie ponad 70 miliardów zwierząt:

• 67 mld. samych kurczaków. Kaczki, indyki i gęsi stanowią kolejne 4 miliardy.
• następne 4 miliardy to ssaki (1,5 mld. świń, 400 mln. krów i bawołów, 1 mld. kóz i owiec, 1 mld. królików, konie, wielbłądy… )
• oraz 2,7 biliona ryb!

A czego nie ma w tej liczbie? Co trzeba dołożyć? W ssakach nie uwzględniono ssaków morskich, jak: foki, wieloryby, delfiny i wszelkie pozostałe walenie, ani także psów (rynek azjatycki). Nie uwzględniono ani także płazów i gadów (a więc ogromny przemysł związany z mięsem i skórami z krokodyli i aligatorów), owadów. Do tego brakuje całej branży azjatyckiego (i chociaż znacznie mniejszych to także: afrykańskiego i Południowej Ameryki) rynku handlu mięsem zwierząt dzikich, a przede wszystkich tych dzikich zabijanych na całym świecie pośrednio przez dewastację ich naturalnego środowiska życia. Cierpienia zwierząt wodnych, które nie są celem połowów, ale giną przy ich przeprowadzaniu oraz pogarszanie kondycji, a nawet śmierć zwierząt morskich, które umierają w wyniku brak możliwości odnalezienia wystarczającej ilości pokarmu z powodu przełowienia ryb lub zanieczyszczeń i chorób powstających na morskich fermach.  I pewnie jeszcze wiele, wiele innych…

Tylko częściowo w tych szacunkach uwzględnione są zwierzęta zabijane w laboratoriach i eksperymentach (a to przynajmniej 200 milionów) oraz tylko częściowo farmy futrzarskie, również przynajmniej 200 milionów. W Polskich farmach futrzarskich zabija się ponad 10 milionów samych norek i lisów, a nasz kraj znajduje się w gronie 4. największych wytwórców futra (Dania, Chiny, Finlandią), wytwarzamy więcej niż 170 innych państw świata razem wziętych). Jednocześnie branża ta ma marginalne znaczenie dla polskiej gospodarki, bo nie wytwarza sama żadnych produktów, a tylko odsprzedaje surowiec (na szczęście to biznes bez długiej perspektywy istnienia przy dynamicznym rozwoju postaw humanitarnych u konsumentów).

W polowaniach zabija się przynajmniej 100 milionów (ale to tylko częściowe dane, szacuje się, że ta liczba może być w rzeczywistości dwukrotnie większa), a kłusownictwo to przynajmniej 200 milionów zwierząt (ta liczba może być w rzeczywistości dwukrotnie czy nawet trzykrotnie większa).

Tymczasem zamiana jednego dania mięsnego w tygodniu na bezmięsne przez każdego z nas oszczędziłaby miliardy zwierząt rocznie i zdrowia naszej planety. Badanie „Meat Makes the Planet Thirsty” wskazują, że potrzeba około 4 milionów litrów wody do „produkcji: 1 tony wołowiny, ale już jedynie 85 tysięcy litrów do przygotowania 1 tony jadalnej mieszanki warzyw (wspomniałem już powyżej, ile zjada i wypija krowa czy świnia). ONZ wskazuje, że hodowla masowa odpowiada za większą emisję gazów cieplarnianych niż cały transport lądowy, lotniczy i morski razem wzięte. Biorąc pod uwagę wszystkie skutki i działania związane z produkcja mięsa, jest to prawdopodobnie jedna z 3 największych przyczyn destrukcji naszej planety!

Przy okazji, wiecie co jest przyczyną pojawienia się epidemii koronawirusa? Właśnie targi dzikich zwierząt. By nie wydłużać tego artykuły na kolejne 2 strony wyjaśnień, odsyłam do już gotowego ARTYKUŁU . Tutaj tylko najciekawsze fragmenty “Ponadto badania sugerują, że nadużywanie profilaktycznie(!) antybiotyków – powszechna praktyka we współczesnym rolnictwie mającym na celu raczej zapobieganie chorobom niż ich leczenie – może tłumić układ odpornościowy zwierząt, czyniąc je bardziej podatnymi na infekcje wirusowe.” oraz ” Chaos i ciasne warunki osłabiają układ odpornościowy zwierząt, tworząc środowisko, w którym wirusy mogą się mieszać, wymieniać fragmenty kodu genetycznego i przechodzić między gatunkami. W ten sposób mogą stanowić taki sam czynnik ryzyka, co rynki, na których odbywa się rzeź. Trzymanie razem wielu różnych gatunków zwierząt – dzikich, udomowionych i wielu nieurodzonych w tym konkretnym miejscu – daje wirusom większe możliwości przenoszenia się między gatunkami. “

Ok. 60% znanych współczesnej medycynie chorób zakaźnych wywodzi się od zwierząt, a spośród ponad 30 nowych ludzkich patogenów wykrytych w ciągu ostatnich trzech dekad, 75 procent pochodzi od zwierząt.

COVID-19 zalicza się do kategorii chorób odzwierzęcych, podobnie jak SARS, ebola i MERS. Także grypa z 1918 r., która zabiła około 50 milionów ludzi, miała pochodzenie ptasie. Z kolei rozprzestrzenianie się wirusa HIV na ludzi nastąpiło z szympansów, najprawdopodobniej poprzez rzeź i spożycie ich mięsa. Do tej pory HIV-AIDS zainfekował 75 milionów ludzi i spowodował 32 miliony zgonów.

Możesz się spierać o polityczne, społeczne, ekonomiczne aspekty zmian nawyków czy biznesów, a w tym czasie przegrywamy jako gatunek, przegrywamy jako całe życie na Ziemi. Wszystkie gospodarki zapędzają się obecnie w róg bez wyjścia. Rządzący wciskają nam kit o tym, że musi być więcej ludzi, by napędzać gospodarki itd. Nikt z nich nie rozumie, a raczej rozumie, ale nie chce tego zmienić, że te gospodarki są po prostu niewydolne, a dalsze podążanie tę ścieżką, jest jak kopanie grobu nam wszystkim. Nikt nie chce patrzeć dalekowzrocznie i globalnie. Kiedy wynaleziono parę, spalanie węgla i paliwa, to też nikt nie widział w tym nic złego, czerpał z tego pełnymi garściami i nie myślał jak wyszukać inną drogę rozwoju. Popełniamy ten sam błąd. Czemu? Bo patrzymy wszyscy tak krótkowzrocznie, egoistycznie i komfortowo.

Dalej myślisz, że plastik jest największym problemem świata? Największym problemem świata są Twoje codzienne decyzje. Plastik to tylko wierzchołek góry lodowej, wisienka na torcie syfu, jaki serwujemy naturze. Od diety, przez gigantyczne statki kontenerowe, których jest już na świecie 10 tysiące, a każdy z nich wypala dziennie od kilkudziesięciu do kilkuset ton paliwa dziennie.

Pływają, by przetransportować nasze konsumpcyjne dobra. Bo chcesz mieć egzotyczny owoc, zamiast rodzimego jabłka i kolejną tanią rzecz, gadżet, ubranie. Pora zrozumieć, że twoja chęć kupienia wszystkiego jak najtaniej, coraz więcej, w każdym miejscu i czasie, kosztuje wzrost emisji zanieczyszczeń z transportu.  Setki tysięcy samolotów na niebie (i nie ma tutaj żadnego znaczenia, że samolot jest stosunkowo mniejszym trucicielem niż samochód – to jak porównywać II wojnę światową do I i zastanawiać się, która była dobra). Po takie drobne i niezauważalne, ale jakże zabójcze dla natury, kremy przeciwsłoneczne z filtrem. Gdy idziesz na plażę, smarujesz się nimi na potęgę i wchodzisz potem do wody, a one z ciebie spływają, a toksyczne w nich substancje zabiją życie wodne. Czy Twoje pomalowane paznokcie, z których odpadające kawałki lakieru zamienią się w mikroplastik? Poczytaj np. o tym, jak zanieczyszczone jest Morze Śródziemne O naszym Bałtyku, to chyba nie muszę nic dopowiadać? Że jest jednym wielkim szambem, w środku Europy.

Nasze marnowanie elektryczności na „upiększanie” budynków w nocy i twoje zapominanie gaszenia światła, które wymusza nieustannie wysoką pracę elektrowni. Tony smarów, olejów, zużytych baterii i żarówek wypełnionych szkodliwymi chemikaliami i przeterminowanych leków, które trafiają do zwykłych śmieci, zamiast w specjalne zbiórki odbioru, bo nie chce ci się albo twierdzisz “że nie masz miejsca w domu na pudła do recyklingu”, albo zanieść do apteki czy odpowiedniego sklepu. Tony tych szkodliwych śmieci wywożone przez cywilizowane kraje do niedorozwiniętych krajów, np. w Afryce. Ciężkie chemikalia z rolnictwa, hodowli, produkcji przemysłowej, które trafiają do rzek i w powietrze. Kopalnie złota i diamentów, które zużywają i zanieczyszczają wodę, dewastują ogromne połacie terenu, a tylko część tych surowców idzie na produkcję elektroniki czy narzędzi, cała reszta służy tylko próżności. Wydobywanie innych rzadkich minerałów, z których wytwarza się elementy elektroniki, którą najchętniej każdy z nas wymieniałby na lepszą co rok, nowy telefon, nowy smartwatch, nowy telewizor, moniotor, tablet, laptop. Tymczasem złoża tych minerałów znajdują się często w krajach ogarniętych domowymi konfliktami zbrojnymi, wywołanymi… właśnie przez te złoża (obejrzyjcie film dokumentalny “Virunga“, o tym, jak przeróżnymi pośrednimi działaniami, wielkie firmy chciały zniszczyć ścisły rezerwat natury w Kongo, byle tylko dorwać się do zasobów na jego terenie). Setki… tysiące innych działań, których negatywnych efektów nie widzimy co dzień, bo wydaje nam się, że są daleko od nas. Bo trzeba poświęcić czas na ich odkrycie. Więc bardziej kłuje nas w oczy plastikowa torebka na poboczu, migająca nam co chwilę przez okno samochodu.

Pora zrozumieć, że to, iż ktoś uważa to za naturalną kolej rzeczy i nieunikniona rzeczywistość, wynika tylko z wbitego do głów już za głęboko konsumpcjonizmu, lenistwa do poszukania alternatyw oraz megalomanii. Przykładem niech będą święta Bożego Narodzenia, które z religijnego obrządku przekształcone zostały przez firmy i rządy w konsumpcyjne szaleństwo.

Nie wierzę, by coś mogło zatrzymać ten destrukcyjny kierunek naszej cywilizacji. Na pewno nie bez „pomocy” gigantycznej katastrofy naturalnej, epidemii czy wojny światowej. Czegoś, co zatrzymałoby przeludnienie ziemi – a przynajmniej nieustającą chęć posiadania więcej dóbr – i byłoby wystarczająco mocnym bodźcem do zmian i zrozumienia naszych działań w skali globalnej.

Czy wystarczającą lekcją będzie koronawirus? Czy dla Ciebie jest? Czy zrozumiesz tę lekcję, czy ją zapamiętasz? Jest to wstrząs dla świata, którego potrzebował. Jak zwykle najbardziej oberwą zwykli ludzie, nawet my sami (a nie decyzyjni tego świata). Ale to właśnie od nas wszystkich, zwykłych ludzi, zależy co będzie potem. Czy zmienimy swoje, rujnujące planetę i nas samych, nawyki? A przez to wywierać będziemy presje społeczne na konieczne zmiany i kursy polityki.  Czy może odwrotnie Po zakończeniu tego okresu, tylko bardziej je nakręcimy. Próbując odreagować “niedogodności”, wskoczymy w jeszcze bardziej szalony konsumpcjonizm. Zapewne wiele firm i rządów będzie chciało nam takie rozwiązanie wcisnąć, argumentując to stratami gospodarki. Ich nie obchodzi to, że dalsze podążanie dotychczasowym system gospodarek i ekonomii doprowadzi nas wszystkich do wielkiej przegranej planety.

Ja uważam, że nie będzie to wystarczającą lekcja. Planeta jest już stracona. To znaczy… ona przetrwa, ale każdy z Was musi sobie uświadomić, że Wasze dziecko będzie żyło w otoczeniu zupełnie innym niż to, które sobie wyobrażacie – myśląc o pełnej życia, zielonej planecie Ziemia. Sami dokładacie do tego cegiełkę, a wręcz cegłę, ścianę. Zaledwie, w ciągu ostatnich 100 lat nasza cywilizacja zmieniła krajobraz planety, który pozostawał w zasadzie niezmienny od początku historii naszego gatunku. Chyba nic nie jest już w stanie zatrzymać tego, że za kolejne 100 lat świat zamieni się w wizje znane z filmów science-fiction. Gdzie miasta będą przypominać betonowe mrowiska, a jedyne „tereny zielone” wokół nich to będą zautomatyzowane plantacje podstawowych roślin, z których dostarczać się będzie składniki odżywcze do obiadów w tubce. Taka wyciskana papka to będzie jedyne jedzenie, jakie dostępne będzie dla przeciętnego człowieka.

Jestem o tym przekonany, bo większość ludzi swą inteligencję wykorzystuje tylko na swoje lenistwo, egoizm i wygodę. Ta „wspaniała” inteligencja i tak jest niewystarczająca do zrozumienia jakichkolwiek dalekosiężnych powiązań, wybiegających odrobinę dalej niż to, co przed własnym nosem czy zdobycia się na odwagę do reagowania na patologię. Przykład – w Polsce od kilkudziesięciu lat nie da się zwalczyć problemu bezdomności psów i niehumanitarnego ich traktowania. Mimo tysięcy fundacji i stowarzyszeń, setek kampanii informacyjnych z udziałem celebrytów i odpowiedniej legislacji, nie potrafimy zawalczyć o szybką poprawę losu psów czy kotów. Zwierząt, które przecież powszechnie przez większość społeczeństwa uważane są za te „do kochania”. Nie potrafimy przerzucić chociaż odrobiny tych uczyć na los świń, krów, zwierząt futerkowych. Tylko dlatego, że ktoś kiedyś uznał je za te “do zjadania”. Nie potrafimy zrozumieć, że każdy nowy pies i kot na tym świecie, powoduje więcej zabitych zwierząt hodowlanych na karmę dla naszych pupili. Każdy pies z hodowli zabiera dom psom bezpańskim. Wszystko dla kasy. Nie mówiąc o tym, że ktoś tuląc swojego psa na kanapie, traktuje dziką zwierzynę jako bezmyślne i bezuczuciowe rzeczy. Nie dopuszcza krzywd, jakie cywilizacja wyrządza dzikim zwierzętom, odbierając im codziennie tysiące hektarów siedlisk i źródła pożywienia. Czy ,wspomniana na samym początku tego artykułu, kwestia plastiku.

XXI wiek, a przeciętny człowiek z super technologicznie rozwiniętej metropolii nie używa mocniej swojego mózgu niż chłop z XV-wiecznej wioski. Dopóki ktoś mu łopatologicznie do głowy nie wbije jakiś myśli i przekonań, sam nie uruchomi procesu myślowego. Czy wspomniana kwestia na samym początku kwestia plastiku.

Pomimo przegranej, musisz zadać sobie  pytania: Co mogę zrobić dla planety – Po co? Dlaczego? Byś zrozumiał, jaki ogrom cierpienia innych ludzi i zwierząt sprawiło wytworzenie dobra materialnego, które właśnie zużywasz. Każdy, kto uważa że jest dobrym człowiekiem, tylko dlatego, że nikogo jawnie nie krzywdzi, nie jest wcale dobrym człowiekiem, jest tylko ignorantem. Czy czujesz się dobrze wywołując to całe cierpienie i jak dużo chcesz wpisać go na swój rachunek egzystencji na tym świecie? Czy koronawius jest dla Ciebie wystarczającą lekcją i  na jak długo ją zapamiętasz? 

Stąd nasza idea stworzenia komiksu. Jesteśmy bowiem przekonani, że tylko dzieci, nowe pokolenie ma na tyle świeże i nieskażone spostrzeżenia, by móc odmienić diametralnie pojmowanie i patrzenie na istotę istnienia gatunku ludzkiego, człowieka jako jednostki oraz zmienić otaczającą nas rzeczywistość i destrukcyjny kurs cywilizacji. Chcemy zatem przekazać im w przyjemnej formie podstawową wiedzę i świadomość, by mogły stworzyć idee i rzeczy, które pozwolą im zacząć budować lepszy świat. Zaczynając od najprostszych wyborów. Komiks dostępny TUTAJ, a poczytać o nim więcej możesz TUTAJ

Jeśli chcesz więcej poważnej, trudnej treści w tym temacie, zerknij do naszego kolejnego artykułu “Dzieci – władca, niszczyciel czy szansa dla świata”. Śledź konto dziennikarza Szymona Bujalskiego (na instagramie lub facebook). Obejrzyj film “Można panikować” z polskim profesorem. Zajrzyj na stronę Nauka o klimacie, dowiedz się o i dołącz do inicjatyw Extinction Rebellion, Młodzieżowy Strajk Klimatyczny, Rodzice dla Klimatu, stowarzyszenia Wolne Rzeki i wielu innych, które walczą o los natury, planety, a dzięki temu nasz wszystkich.

 P.S. Bardzo śmieszy mnie krytyka Grety Thunberg i szukania dziury w całej jej działalności i ukrytego celu jej działań.

Wyśmiewanie, że nie robi nic, bo tylko mówi. Gdyby nie tacy jak Greta, nie byłoby takich ludzi, którzy wymyślają proekologiczne wynalazki i rozwiązania. Prawie nikt nie interesowałby się też zmianą swoich nawyków. Bo nikt nie miałby pojęcia o istnieniu problemów i nikogo by one nie obchodziły. Wiecie jak długo Boyan Slat (z którym często w negatywnym świetle porównywana jest Greta) zbierał finansowanie swojego wynalazku i fundacji Ocean Clean Up, która wcale nie potrzebuje dużo do działania?! Długo… I z wielkim z trudem się to udało. Ci, którzy interesują się ekologią, już dawno o Ocean Clean Up słyszeli. Kiedy jeszcze było tylko zamysłem. Kolejne 90% ludzi, którzy mają to gdzieś, nie miało o nim pojęcia, a żaden rząd nie kwapił się do wyłożenia kasy. Tymczasem o to walczy Greta – by było o tym głośno i by w każdej dziedzinie pojawił się taki Boyan i taki wynalazek. A przede wszystkim, by każdy z nas wziął się za siebie, a nie zwalał robotę na chłopców, którzy nie mogą już patrzeć na syf wyrządzany naturze. A nie ma tylu geniuszy, którzy są w stanie zwalczyć inne problemy planety, a przynajmniej bez wsparcia społeczeństwa. Ci, którzy wynajdą takie rozwiązania, zostaną zignorowani bez wsparcia społecznego i zadeptani przez korporacje i ich wpływy. I nie może być podziału na żadną lewacką ani prawicową propagandę w kwestii walki o los planety. To obszar, który w żadnym stopniu nie dotyczy sporu na tej linii. Jest tylko jedna propaganda – tych, którym ekologia psuje biznesy i umożliwia dalsze przerzucanie kosztów swojej produkcji na nas wszystkich, na nasze dzieci, na dzikie zwierzęta i na cierpienie zwierząt hodowlanych.

Kolejny zarzut to, że Greta otrzymuje wsparcie finansowe ze strony firm, które robią biznesy związane z OZE (Odnawialnych Źródeł Energii) albo z produkcją roślinną.  Nawet jeśli mają na sumieniu coś te firmy i coś dewastują, to i tak dewastują planetę, społeczeństwa i gospodarki krajów nierozwiniętych i szkodzą w stopniu znacznie mniejszym niż biznesy obecnie rządzące światem. IKEA, która wspiera Gretę, to firma, która może szkodzi, ale ciągle szuka rozwiązań proekologicznych i zużywania mniejszych surowców, dba o pracowników i szkody wyrządzone przy całej swojej produkcji, by było ich jak najmniej, w przeciwieństwie do dziesiątek innych, firm, które nie dbają o to… wcale. To takie straszne dla kogoś, że ktoś, kto działa w rynku odnawialnych i mniej szkodliwych energii sponsoruje Gretę, ale nie przeszkadza mu to, że koncerny naftowe i produkcji mięsa przekupują – nie nastoletnich aktywistów – ale całe rządy i polityków?!

No i mój ulubiony argument – religia. Jeśli w Twoim mniemaniu, czy wyznawanej wierze, człowiek jest lepszy od zwierzęcia, to żadne usprawiedliwienie do zadawania cierpienia na masową skalę. Nie tylko zwierzętom hodowlanym, ale dzikim i całej naturze, która jest pod to niszczona. Jeśli człowiek ma pokazać swoją wyższość wobec zwierząt, to powinien to udowadniać właśnie HUMANITARYZMEM, szukaniem rozwiązań swoim intelektem, swoją moralnością i etycznością. A nie myśleć tylko o kasie i komforcie. Aktualny stan rzeczy, to także działanie wbrew Bogu. Jako osoby, które przyczyniają się do rujnowania świata, który (jak część z Was wierzy) on stworzył, jest niszczeniem jego dzieła, więc działaniem wbrew Niemu. To chów masowy/produkcyjny przyczynia się obecnie do największej dewastacji natury, środowiska i wyginięcia kolejnych gatunków zwierząt – świata stworzonego przez Boga.

Nawet papieża Franciszka opętali diabelscy aktywiści i stał się jednym z nich poprzez Synod Amazoński, bo nawet on zrozumiał, jak gigantyczny i ważny to problem.

Jeśli chcesz więcej rzetelnych, ciekawych, inspirujących i przerażających wiadomości o bardzo różnorodnej tematyce z zakresu ekologii, to ogromnie polecamy konto na facebook Dziennikarz dla Klimatu – Szymon Bujalski
lub Ekowyborca
oraz …
…źródła:

• https://publicystyka.ngo.pl/apetyt-na-samozaglade-jak-zjadanie-zwierzat-zabija-nasza-planete
• https://dinoanimals.pl/zwierzeta/czlowiek-zabojca-zwierzat/
• kanał Youtube Greenpace Polska 
• https://zdrowie.wprost.pl/koronawirus/10306393/nie-obwiniajmy-chin-nastepna-pandemia-moze-przyjsc-z-dowolnego-miejsca.html
• http://ekoprzewodnik.pl/
• https://www.theguardian.com/environment/2018/may/21/human-race-just-001-of-all-life-but-has-destroyed-over-80-of-wild-mammals-study

W tej podróży setki razy zastanawiałem się, co jest czynnikiem napędzającym spiralę ubóstwa, a pośrednio także niszczenia tego świata (nie tylko w znaczeniu ekologicznym, ale po prostu zło czynienia). Czy to brak pieniędzy, bieda sama w sobie? Brak edukacji? Władza i siła pojedynczych osób czy korporacji? Egoizm? Ignorancja? Fatalny model gospodarki, a przynajmniej wykształcony do takiej cechy w praktyce jego budowania? Chyba nie… bo to wszystko jest wprawdzie częściowo jakąś przyczyną, ale jest też skutkiem, efektem. To wszystko to może jest jakaś matematyczna siła wypadkowa, ale to nie jest ta jedna, pierwotna siła, równoważna sumie tych wszystkich.

A co, jeśli powiedziałbym, że są nią… dzieci? Wiem, brzmi nierealnie i brutalnie. Oczywiście, to nie ich wina, bo nie sam fakt ich istnienia jest przyczyną, tylko nasz sposób ich traktowania.

Mam prośbę, jeśli zdecydujesz się czytać ten artykuł, to przeczytaj go do końca! Zrób to na spokojnie i uważnie. Zrozum, że to tylko post, a nie książka naukowa na 500 stron i muszą tu być pewne uogólnienia i skróty myślowe. Nie odbieraj pojedynczych zdań i słów emocjonalnie. Interpretuj je w odniesieniu do całego akapitu i akapitów sąsiednich, a nie wyrwane z kontekstu.

Czemu? Długo pisałem ten post, zacząłem rok temu, ale miałem kryzys egzystencjalny osobisty, jak i sensu istnienia tego bloga. Potem, nagle, wróciliśmy na chwilę do Polski i od tamtej pory ciągle brakuje nam czasu. Jak już był gotowy, to w Polsce pojawiła się znowu napompowana dyskusja o aborcji. Musiałem go odłożyć, bo ten post w żadnym stopniu nie jest z nią związany, a już na pewno w żadnym stopniu nie jest jej orędownikiem.

Wróćmy do meritum. Nie chodzi o przeludnienie. Wprawdzie 100 lat temu było zaledwie 1,5 miliarda ludzi na całym świecie, a 60 lat temu 3 miliardy, obecnie już ponad 8 miliardów. Na Ziemi nie ma żadnego innego tak licznego gatunku wysoce rozbudowanej formy życia. Żaden nie jest nawet blisko tej liczby, większość zamyka się w setkach tysięcy, maksymalnie kilku milionach. Najbliżej nas są krowy (ok. 1,5 miliarda), które jednak my sami „produkujemy” tylko po to, by za chwilę je zabić, przy okazji z katastrofalnym skutkiem dla środowiska. Cała ludzkość wypija dziennie około 20 miliardów litrów wody i zjada 9,5 miliarda kilogramów żywności, tymczasem krowy dziennie wypijają 170 miliardów litrów wody i zjadają 61 miliardów paszy dziennie (o czym już jest artykuł na naszej stronie www „Co robimy z tym światem?!”). Obecnie tylko 30% powierzchni naszej planety stanowią tereny dzikie – niepodlegające bezpośredniej działalności człowieka. Jeszcze w połowie poprzedniego wieku było to ponad 60%. 

Otóż to – sposób zarządzania planetą… Większość naukowców z różnych dziedzin nauki twierdzi, że obecna ilość ludzi – a nawet dużo większa – nie byłaby dla planety i cywilizacji żadnym problemem, gdyby tylko istniała lepsza organizacja, redystrybucja i odpowiedzialne wykorzystywanie natury i dóbr. Zapewne mają rację, bowiem już w 1999 r. oszacowano, że 16% najbogatszej części ludzkości konsumuje około 80% wytwarzanych zasobów (a raczej „zużywa”, bo ogrom jest wyrzucany i marnotrawiony bez należytego wykorzystania). Od tamtej pory niewiele się w tej kwestii zmieniło. Gdybyśmy zatem chcieli, już dziś rozwiązano by problem głodu, niewolniczej ilości i warunków pracy, dewastacji planety. Innymi słowami: traktując cywilizację jako całość, wszyscy moglibyśmy żyć w dobrobycie i dalej się mnożyć.

No dobra, to czemu jednak dzieci są według mnie tą „przyczyną”? To problem tak ogromnie złożony i delikatny, że trudno mi zdecydować od czego zacząć, żeby było logicznie, a jednocześnie nie zgubić i nie przykryć – niechcący – najważniejszej obserwacji i puenty.

Zacznijmy od tego, że ten utopijny świat, w którym przekonania tych naukowców byłyby możliwe, nie istnieje i długo istnieć nie będzie. Zatem, przewrotnie, pomimo powyższych słów omówmy liczebność. Z nią powiązane są bowiem mocno inne zjawiska. W krajach słabo rozwiniętych ludzie, którzy ledwo są w stanie zadbać o siebie samych, mają po czworo, pięcioro czy jeszcze więcej dzieci (osobiście poznany przez nas „rekord” to 18-ścioro, a na drugim miejscu 12-ścioro i – co istotne – wszystkie przeżyły wczesne dzieciństwo). Moje pytanie brzmi “PO CO?!” Oczywiście, w dużym stopniu to wszystkie braki edukacji seksualnej, zabezpieczeń, nakazy religijne. Czy to z miłości do dzieci czy jakiegoś innego „wyższego” uczucia? Nie wierzę. Czy nie można wykazać swojej miłości, spełnienia itp. wobec już istniejących, dajmy na to, trojga dzieci? W Hondurasie poznaliśmy faceta, który 8 lat żył w USA. Przez co zdaje sobie sprawę ze związków przyczonowo-skutkowych odrobinę lepiej, niż cała reszta jego wioski. Ma już troje dzieci z kobietą, z którą się rozstał, a właśnie płodzi swoje 4. dziecko z inną kobietą, z którą jest zaledwie od roku (ona ma zaś lat 21). On nie chce, ale to robi. Po co? „Bo ona chce mieć dziecko”. On dobrze wie, że dla niego to tylko kolejny problem. Już teraz musi żywić 3. dzieci, więc w nadchodzącej rzeczywistości oznaczać to będzie, że zamiast spać 5 godzin dziennie – jak robił to dotychczas – będzie pracował jeszcze więcej, by być w stanie zarobić na utrzymanie jednego dziecka więcej. A jest kierowcą ciężarówki. Więc kiedyś, z niewyspania wyląduje w rowie, a może przy tym zgarnie kogoś przypadkowego ze sobą. Ona może i chce dziecko też z jakiś głębszych pobudek, ale głównie dlatego, że będzie to dla niej „gwarantem” związku. Honduras to kraj, gdzie formalne małżeństwo to tylko kula u nogi, w każdym tego słowa znaczeniu. Łatwiej spłodzić dziecko i potem się martwić, niż pochodzić po urzędach, potem respektować religijne i cywilne obowiązki małżeństwa, a potem – w razie niepowodzenia – je odkręcać. Ale on zamiast jej wytłumaczyć, by zdobyła lepszą pracę, by poczekać, aż będą pewni, że do siebie pasują itd. to idzie… „na łatwiznę”.

Rozpatrzmy jednak przypadki, kiedy to jedna/stała para ma dużo dzieci. Czy oni są przekonani, że dzieci pomogą im swoją pracą? To myślenie miało sens może jeszcze 100 lat temu, kiedy rynek gospodarki, styl pracy i styl życia były zupełnie inne. Gdy do pracy przydawały się każde dodatkowe ręce, a dzieci umierały na gruźlicę, byle przeziębienie czy zatrucie pokarmowe. Teraz już tak się nie dzieje, a to chyba ci ludzie są w stanie odnotować? Co więcej, ci ludzie nie chcą już pracować na polu i żyć w lepiance. Chcą żyć „zachodnim stylem życia”, z którego nic nie rozumieją, nie są na niego mentalnie gotowi, bo docierają do nich tylko jego strzępki… – długi i skomplikowany temat, więc w skrócie – wolą kupić niż zrobić, wolą dostarczaną rozrywkę, niż tę tradycyjną. (widzimy to z Izą wyraźnie w najróżniejszych zakątkach świata). Wybierają tylko przyjemne fragmenty zachodniego stylu życia, nie rozumieją, jaki ogrom pracy się z nim wiąże, tyle tylko, że innej formy pracy, stresu i innych poświęceń. Jednocześnie chcą tkwić w swoich przestarzałych przekonaniach. Największy problem jest taki, że w tych krajach nie ma żadnych miejsc do pracy, bo nie ma (lub dopiero raczkują) biznesy z połowy dziedzin gospodarki znanych w Europie i krajach wysoko rozwiniętych (np. grafik komputerowy). Także zakłady produkcyjne i przemysł działają coraz nowocześniej, więc redukują ilość pracowników. Zatem nawet takie wielkie zakłady zachodnich biznesów (jak fabryka gazowanego napoju z czerwoną etykietą albo huta) przestają być workiem bez dna z nowymi miejscami pracy. No i jak już mówiłem – ci ludzie coraz rzadziej chcą wykonywać rolnicze i wiejskie czynności. A nawet jakby chcieli, to nie mogą – z racji zachodnich biznesów (monopolizacji i przejmowania rynków lokalnych (o czym będzie jeszcze później i co pisałem także we wspomnianym już artykule „Co robimy ze światem?!”). Dzieci stają się więc tylko kolejnym bezrobotnym i bezdomnym. No bo po co rodzinie z czwórką dzieci, kolejne piąte dziecko, która zamiast pracować na polu i wypracowywać swoje dobra, teraz zarabia pieniądze w fabryce butów, ubrań lub prowadzi firmę transportową i wszystko – czego potrzebuje – kupuje w sklepie w najbliższym miasteczku. Kolejne dzieci to tylko kolejne otwory gębowe, które trzeba nakarmić, ubrać, wyczyścić i znaleźć dla nich miejsce pracy. Miejsce, którego nie ma. Te dzieci to tylko kolejne wydatki, które pogarszają sytuację rodziny. Czy ci ludzie są naprawdę aż tak ślepi, niepotrafiący połączyć wydarzeń w odstępie większym niż miesiąc, że nie potrafią odkryć: że dziecko zamiast „pomocy” jest „obciążeniem”, ile muszą wyłożyć na kolejne dziecko i że zyski nie równoważą wydatków. Gdy w końcu to odkrywają, to sprzedają te dzieci do pracy… Nie będę się tutaj dalej na ten temat rozwijał, bo problem wyśmienicie porusza film Kafarnaum. Zamiast mojego dalszego 5-stronicowego wywodu w tej kwestii, ze skrótami myślowymi, które liczni mogą źle odczytać, polecam obejrzeć. Po tym filmie zastanowisz się poważniej nad problemami swojego dziecka i tym, jak wygląda przeważająca część świata, na którą nie chcemy patrzeć zapatrzeni w swój komfort…

No i sprawa oczywista, że im więcej osób w krajach, które nie mają oczyszczalni ścieków ani żadnych innych norm w zakresie zrównoważonego rozwoju przemysłu, rolnictwa itd., to tym większa destrukcja środowiska – a to prowadzi do jeszcze większego pogłębienia ubóstwa – brak wody, brak jedzenia lub jego wyższa cena, więcej chorób. Ale, jak zasygnalizowałem na samym początku, to problem redystrybucji dóbr, a nie liczebności ludzi. A o tym, że globalizacja i kapitalizm wcale biedy nie niwelują, cóż… przeczytałem ostatnio wyśmienity artykuł Czy kapitalizm wyciąga ludzi z biedy? w magazynie internetowym “Kontakt” (w nim także wyśmienicie opisane jak “zachodnie biznesy” wykorzystują kraje słabo rozwinięte .

Nie będę się dalej rozwijał na temat krajów nierozwiniętych, bo jeszcze pomyślicie „jacy ci ludzie w nich są głupi i źli”. No to niespodzianka, bo my jesteśmy jeszcze gorsi! Oni nie mają edukacji i ograniczoną możliwość uświadomienia, próbują tylko przetrwać. Tymczasem my – ludzie w bogatych krajach – mamy edukację, mamy ludzi głoszących tę świadomość, a robimy równie absurdalne błędy, a tamtejsze problemy mają u nas swoje ekwiwalenty. Mało tego, to my napędzamy mocno problemy tamtego świata, a wszystkie uświadomienia ignorujemy w imię komfortu fizycznego i mentalnego „świętego spokoju”i „to mnie nie dotyczy” i żyjemy byle tylko mieć więcej.

Bardzo ciekawym wątkiem jest np. gotowość wielu osób do ratowania „naszych”, „rodzimych”, „polskich dzieci” i zrzucanie się na operacje ratujące życie takiego pojedynczego dziecka za kwotę kilku czy kilkunastu milionów złotych. A w tym samym czasie, przez całe swoje życie, te same osoby ściubią 10 zł na zapłacenie więcej za bluzkę czy spodnie stworzone przez firmę, która szanuje normy o niezatrudnianiu dzieci w fabrykach. Ściubią 10 zł, by ograniczyć globalny, masowy proceder wykorzystywania dzieci lub ich młodocianych matek do groszowej produkcji, albo kilkadziesiąt groszy na jedzeniu, by ograniczyć ten proceder na plantacjach bananów, kakao, bawełny, herbaty, ryżu, czy w kopalniach. Szacuje się, że od 150 do 400 milionów dzieci pracuje – „zawodowo”. Bo są tańsze i łatwiejsze do kontrolowania i zastraszania. Tak samo ich młode matki, postawione pod ścianą, godzą się zarabiać grosze, które nie wystarczają na żadną edukację ich dzieci, a jednocześnie pozbawia się je za to czasu na opiekę nad tymi dziećmi i jakąkolwiek próbę wyrwania ich z tego błędnego koła. A wielu ludzi w cywilizowanym świecie jeszcze myśli, że czyni dobro, kupując te najtańsze produkty, bo dzięki temu te dzieci i ich matki mają pracę, by się utrzymać (odsyłam ponownie do wspomnianego dwa akapity wyżej artykułu “Czy kapitalizm wyciąga ludzi z biedy?”). Ilu z nas jest tak bardzo zajętych swoim „trudnym” i „fensi” życiem, że nawet nie chce nam się sprawdzić, która firma może mieć coś na sumieniu, jak pozyskuje swoje surowce, składniki i pracowników (a wystarczy odpalić internet i zamiast kolejnego przygłupiego filmu na netflixie, poszukać reportaży na ten temat). Mało tego, tak wielu z nas nawet nie miało nigdy czasu ani ochoty przeczytać artykułu o tym procederze na dużym portalu czy gazecie, albo od razu go zapomniało, bo „co ja mogę”, „bo mnie to nie dotyczy”, „co tam zmieni mój jeden zakup więcej lub mniej” albo „sam mam mało pieniędzy”. Inni z kolei kupują coś drogiego, nie dlatego, że zdaje im się, że wtedy spełnia to jakiekolwiek normy, a tylko dlatego, że jest modne i jest wyznacznikiem warstwy społecznej. Kupujemy piękną zabawkę dla swojego dziecka, albo upominek dla dziecka w hospicjum i domu dziecka, albo zabawkę dla swojego psa, byle jak najtaniej, kosztem dramatu kilkorga dzieci i całych rodzin tysiące kilometrów od nas. Oszczędzamy te 10 zł “bo będzie, żeby kupić sobie coś więcej“. Tak… więcej wysiłku ubogich, więcej zmarnowanej wody, energii i czystości środowiska zamknąć w kolejnej pierdółce wsadzonej do szuflady.

Jak wspomniałem we wstępie: 20 lat temu 16% społeczeństwa pochłaniało 80% jego zasobów. Jesteśmy konsumpcyjnymi potworami, a nasze dzieci wychowujemy na kolejne konsumpcyjne potwory. Ba, jeśli my jesteśmy potworami spod łóżka, to nasze dzieci są monstrum z innej galaktyki 😀 Większość naszych dzieci ma więcej niż mieliśmy my: ubrań, zabawek, elementów wystroju pokoju, elektroniki. Je więcej, niż jedliśmy my: więcej słodyczy, soków, egzotycznych owoców i marnuje więcej jedzenia – i nie mówię tu o Polsce, w której my, osoby powyżej 35 roku życia oraz nasi rodzicie mieliśmy mało, więc te liczby mają inny wymiar – tylko mówię o całym cywilizowanym świecie. Nasze pokolenie konsumuje 4 razy więcej niż pokolenie naszych rodziców i dziadków. To ile razy więcej konsumuje pokolenie obecnych dzieci i nastolatków?!

Oczywiście, są ludzie, którzy swoje dzieci starają się wychować odpowiedzialnie. Ale ile osób to robi, no ile?! Moja siostra jest nauczycielką w szkole podstawowej w Warszawie w dobrej dzielnicy. Na wszystkie klasy, które uczy, ma 3 dzieci, które są w pełni świadome swoich decyzji wobec używania plastiku, diety, posiadania rzeczy, itp. (może nie są to ich własne decyzje, czy w pełni świadome, ale ogarniają nieźle związki przyczyno-skutkowy i się nimi kierują). I nie ważne czy więcej dzieci to wie (zwłaszcza według ich rodziców), ważne co te dzieci sobą reprezentują, pokazują innym. Bo co z tego, że ktoś w środku jest inny, jeśli jego działania są z tym sprzeczne. I co z tego, że jakiegoś dziecko czy jego rodzice rzucają frazesy: „trzeba oszczędzać wodę, prąd i nie produkować za dużo śmieci”, jak w ogóle o tym nie myślą przy podejmowaniu decyzji. To nie jest dla nich odruchowy i uwzględniany – na równi z innymi – czynnik decyzyjny. Będą gadać o oszczędzaniu wody, a pralkę nastawiać codziennie po jednym założeniu ubrania. Biadolić nad zaśmieconym światem, a trzecią kanapkę, której dziecko nie zje, pakować w plastikową torebkę. Widać to idealnie właśnie w szkołach dla najmłodszych, bo dzieci są odzwierciedleniem rodziców i zachowują się naturalnie i odruchowo. Spotkaliśmy z Izą tysiące osób w ciągu 3 lat podróży po całym świecie (w tym żeglarzy). W Polsce spotkaliśmy się ze znajomymi czy obcymi osobami, które nas obserwują i czytają nasze treści. Tymczasem, osoby, które naprawdę zaangażowanie i rozsądnie starają się codziennie być bardziej ekologicznymi i świadomymi społecznie moglibyśmy policzyć na palcach dwóch rąk.

Ale to wszystko nie jest tą puentą, do której chciałem dojść. Czemu to dzieci stają się często powodem biedy i zła? Bo to dla dzieci rodzice są w stanie krzywdzić innych ludzi i dokonywać złych rzeczy. Oczywiście, dla wielu pojawienie się dziecka jest motywacją do zmiany swoich bardzo złych nawyków. Sądzę jednak, że dla tylu samych jest to bodziec, by wplątać się w nielegalne interesy, okradać, a dla większości populacji po prostu potulnie wykonywać sprzeczne ze swoim sumieniem zadania w pracy... byle tylko mieć pieniądze na „zbudowaniem lepszego życia” swoim dzieciom. Nawet nie muszą to być aż takie decyzje, to czasem jest po prostu uginanie karku i pozwolenie na gnojenie się w pracy czy „normom” społecznym (dobrym przykładem może być tutaj szaleństwo prezentów na pierwszą komunię), robienie nadgodzin w pracy (w tym największy paradoks – zabieranie pracy do domu i nie poświęcanie czasu rodzinie, by „dać tej rodzinie lepsze życie”), porzucanie swoich marzeń i odważnych/ większych planów, które mają jakiś element ryzyka. Porzucanie swoich wartości i swojej własnej wartości. Porzucanie swojego rozwoju i swojego zdrowia psychicznego, którego brak i frustrację potem wyładowujemy na innych. Coraz więcej rzeczy i zjawisk lekceważymy, ignorujemy, przestają nas obchodzić, byle „jakoś było”, bo nie mamy czasu, siły ani nie dostrzegamy sensu, by się nimi interesować. Stajemy się bardziej egoistyczni i zapatrzeni tylko na swoje rodziny. Byle dać swojemu dziecku więcej, niż samemu się miało, byle tylko moje dziecko miało lepiej, niż ja miałem, niż ma dziecko sąsiada, znajomego. Byle moje dziecko było lepsze od innych, moje dziecko było lepsze ode mnie. Szkoda jednak, że na to „lepsze” patrzymy często tylko poprzez te najprostsze wskaźniki: posiadania materialnych rzeczy i statusu, bycie lepszym – niemal profesjonalnym w jakimś jednym hobby/sporcie, nawet jeśli dziecko nigdy nie miało okazji sprawdzić innych, w edukacji – ale tylko jej najprostszym rozumieniu – tej narzuconej odgórnie, zamiast rozwoju wielokierunkowego, mentalnego, duchowego.

Jesteśmy też osobami, które uczą dzieci fałszu, kłamstwa, obłudy, cynizmu, byle je „uchronić”. Wciskamy im zasady gry naszej rzeczywistości, których sami nienawidzimy, nie zgadzamy się z nimi, ale i tak im wciskamy… z lenistwa, z poczucia bezsilności, bezradności, poddania się w walce. Odcinamy je także od wszystkiego co nieprzyjemne, brutalne, niemiłe. Wkładamy je do baniek dezinformacyjnych, komfortu mentalnego, które zaburzają kojarzenie związków przyczonowo-skutkowych i percepcję prawdziwego świata na wiele długich lat. Kiedy widzą kurczaczka na spacerze po wsi, a następnego dnia dostaną panierowaną pierś kurczaka na obiad i zapytają „czy to ten sam kurczak?”, to co im odpowie większość rodziców? „Nieeee kochanie, [cichy, porozumiewawczy uśmiech do zgromadzonych wokół] nieeee martw się/nie przejmuj się, to nie ten” [i pogłaskanie po głowie] i… tyle – koniec tematu, brak dalszych wyjaśnień. Już teraz małe dzieci nie wiedzą, skąd się bierze boczek, mleko. Nawet ogrom dorosłych ma zmanipulowane postrzegania pozyskiwania mleka – że wciąż krowa nie stoi w stodole, a pani w kiecce z Mazowsza ją doi do drewnianego kubełka. W rzeczywistości krowę podłącza się do wielkiego odkurzacza, nieustannie się ją zapładnia, by ciągle produkowała więcej mleka, a kolejne jej dzieci odbiera się jej chwilę po urodzeniu, by od razu zawieść do rzeźni na cielęcinę, albo do kolejnej „fabryki” mięsa lub mleka. I takie same bańki budujemy w innych tematach: śmierci i cierpienia, wojen i ogólnej krzywdy ludzkiej, edukacji seksualnej i seksualności, dyskryminacji i prześladowań, religii i kurtuazji, różnic społecznych i materialnych społeczeństwa, a nawet bycia szczerym. Budujemy przed dziećmi tematy tabu, z których sami dopiero powoli wychodzimy. Jaka w tym logika, jak ma się zmieniać świat?! Po to wychodzimy z tabu, by wciskać je własnym dzieciom, z których one same nie wyjdą potem przez 20 lat swojego życia?!

Oczywiście, jest to w wielu momentach czy kwestiach potrzebne, ale nie za długo i nie ze wszystkim. Zabijamy w dzieciach to, co mają wbudowane od narodzin, umiłowanie czy fascynację innymi żywymi istotami, poznawania, dociekania, szczerości w mowie i swoich odruchach. Uczymy dzieci obłudy i kłamstwa. Pozwalamy też na wszystko wobec innych: coraz więcej rodziców ma pretensje do nauczycieli i innych dzieci, a nie do tego, jak zachowują się ich własne dzieci, a raczej do tego, jak sami je wychowują. Rozbestwiamy je pod tym względem, dopóki nie złamią zasad dotyczących stricte nas i naszej wygody czy spokoju, wtedy dopiero potrafimy się na nie porządnie zezłościć. Przez to budujemy błędną zasadę – „że ważna jest tylko rodzina, a nie społeczeństwo” – zamiast zasady – „że społeczeństwo jest bardzo ważne, ale rodzina najważniejsza”. Jak w takich warunkach można tworzyć ludzi zdolnych do myślenia altruistycznego wobec innych ludzi, innych istot, wobec planety. Myślenia o czymś więcej niż „ja i dla mnie” i „co mogę, dopóki inni nie widzą/wiedzą”.

W Europie, czy raczej cywilizacji mamy też na sumieniu liczebność. Wprawdzie tego nie dostrzegamy. Mało tego, wmawia się nam, że mamy wręcz problem z powodu niedostatecznej ilości ludzi. Ale to wszystko zapętla się w krótkowzrocznej logice kontynuacji cywilizacji jako rozwoju i wzrostu ekonomicznego. Uważamy, że dzieci są potrzebne do utrzymania gospodarki krajów, zamiast zrozumieć, że te gospodarki wymagają fundamentalnego przeorganizowania. Świat nie nadąża za tym, co tworzy. Szuka przestarzałych rozwiązań na nowe zagadnienia. Chiny, jedyny kraj, który mógł wyznaczyć innowacyjną drogę (z racji obowiązującego do 2015 r. prawa o posiadaniu maksymalnie 1-go dziecka, który byłby niejako najbrutalniejszym, ale tylko tymczasowym krokiem do szukania i inicjacji takiego nowego modelu gospodarki) zamiast tego wolały pójść na łatwiznę w wyścigu o resztki zasobów i pieniędzy, które można wyciągnąć z tego świata… Zanim zamieni się on w wizje znane z filmów science-fiction o ponownym podziale ludności na kasty, wszechobecnym betonie zamiast natury, całych miast i metropolii slumsów i obiadów wyciskanych z tubek. Świat nie odrabia lekcji z historii, która trwa od XIX w. Kiedy zachłyśnięty dobrodziejstwem węgla i przemysłu stworzył system, z którym teraz z kolei próbuje walczyć. Robi to, a równocześnie napędza inny system, który wywołuje tylko kolejne problemy: ekonomiczne, środowiskowe, ludnościowe. Już teraz połowę prac mogłyby wykonywać maszyny, automaty i ludzie – klienci – samodzielnie. Najprostszy przykład – zakupy w supermarketach. Mamy już automatyczne kasy, a nawet podliczanie zakupów w chwili wkładania towaru do koszyka, zakupy spożywcze przez internet, a co będzie za 5-10 lat? Nie będzie osób na liniach produkcyjnych, nie będzie kierowców autobusów, maszynistów, portierów, obsługi śmieciarek, pracowników pocztowych i kurierów. Nawet ilość policjantów się zmniejszy, bo zastąpi ich monitoring i drony. Drastycznie spadnie ilość rolników i rybaków. Zniknie nawet wiele zawodów teraz związanych z informatyką i programowaniem, a ich obowiązki przejmie sztuczna inteligencja. Niektóre instytucje szacują, że 65 proc. dzieci urodzonych po 2007 roku będzie pracować w zawodach, które jeszcze nie istnieją.

W kwestii ilościowej w krajach rozwiniętych warto tylko wspomnieć o adopcjach. Prawie każdy z nas chce mieć własne dziecko. Rozumiem, ale niektórzy chcą mieć mnóstwo swoich dzieci, albo nawet gdy nie mogą, to szukają najróżniejszych sposobów, by je mieć, podczas gdy w domach dziecka czekają tysiące podopiecznych. W samej tylko Polsce, nie mówiąc o krajach całkowicie zacofanych. Ja wiem, że proces adopcyjny nie jest prosty, ani od strony formalnej, ani od strony wychowawczej, ani społecznej. Ale czy musimy robić tylko to co łatwe? Jakbyśmy robili tylko to co łatwe, to czegokolwiek byśmy się uczyli? Adopcja jest nie tylko rozwiązaniem „problemu ilościowego”. To także uratowanie tych dzieci przed staniem się marginesem, czynnikiem kryminogennym, budującym wir ubóstwa i innych patologii, w które wiele z nich wpada z racji braku/ograniczonych możliwości wejścia w „normalne” życie.

By zakończyć czymś optymistycznym i najważniejszym, zakończę paradoksem. To dzieci są jedyną szansą ratunku. Tylko nowe pokolenie ma na tyle świeże i nieskażone spostrzeżenia, by móc odmienić diametralnie pojmowanie i patrzenie na istotę istnienia gatunku ludzkiego, człowieka jak jednostki i zmienić otaczającą nas rzeczywistość. Dzieci to niemal ostatni przedstawiciele naszego gatunku przejawiający szczerość, naturalność, otwartość, dobro (w większości przypadków), wrodzoną miłość do zwierząt i środowiska, wiarę w marzenia i idee. Skoro to my jesteśmy ostatnim pokoleniem, które żyje w dobrobycie stabilnego klimatu oraz dóbr natury, z których jest jeszcze co brać. Skoro sprowadziliśmy dzieci na ten świat (który z takim powodzeniem rujnujemy), to nie zakłamujmy ich, tylko przekażmy podstawową wiedzę i świadomość zagrożenia oraz narzędzia, by mogły stworzyć idee i rzeczy, które pozwolą im… przetrwać.

Naszym wkładem ma być stworzony właśnie komiks. Gdzie w przyjemny sposób chcemy to właśnie czynić.